کاغذ و مقوا

- کاغذ بافتی از الیاف گیاهی است و مرغوبیت آن به مواد اولیه و چگونگی عمل آوری آن بستگی دارد.

از نظر کیفیت، بهترین کاغذها از الیاف کتان و پنبه به دست می آیند. کاغذ ساخته شده از چوب کاج در جای دوم و کاغذ نیشکر پس از آن قرار می گیرد.

کاغذ هم مثل پارچه پشت و رو دارد. روی کاغذ آن طرفی است که در کارخانه کاغذ سازی به طرف نمد قرار می گیرد و صاف تر است. پشت کاغذ آن طرفی است که در کارخانه زیر کار است و روی آبکش قرار می گیرد. چاپ بر طرف روی کاغذ مرغوب تر خواهد بود. چاپ رنگی بر طرف روی کاغذ نتیجه بهتری دارد.

برای صاف کردن پشت کاغذ آن را از زیر نوردهای پرس براق عبور می دهند. این کار "ساتیناژ " نام دارد. برای تشخیص پشت و روی کاغذ آن را برش می دهند، پس از برش، لبه الیاف به سوی پشت کاغذ خم می شوند و اگر لبه کاغذ را با انگشتان لمس کنیم متوجه لبه دار بودن یک طرف آن می شویم.

کاغذ های مرغوب تر دارای مواد سلولوزی بیشتری هستند و سفیدترند. کاغذ های نا مرغوب مواد چربی بیشتری دارند و زردترند. کاغذ های نامرغوب با گذشت زمان و به ویژه بر اثر گرما، شکننده می شوند و ممکن است موریانه آنها را بخورد.

کاغذ های گلاسه مرغوب ترین نوع کاغذ هستند که هر چه سنگین تر باشند (یعنی گرماژ آنها بیشتر باشد)، کیفیت چاپ روی آنها بهتر است. معمولا" کارهای رنگی و یا اعلا را روی کاغذ گلاسه چاپ می کنند. هر چه مقدار و تعداد رنگ ها بیشتر باشد، کاغذ گلاسه سنگین تری لازم است.

سطح کاغذ دارای خواب یا راه است. به هنگام چاپ باید کاغذ طوری به ماشین خورانده شود که راه آن موازی محور سیلندر باشد و در صحافی کتاب باید خواب کاغذ موازی عطف کتاب باشد.

هر گاه خواب یا راه کاغذ موازی عطف کتاب نباشد، برگ های کتاب حالت افتادگی ندارند بلکه به حالت ایستاده رو به بالا قرار می گیرند و خواننده آن را با فشار می خواباند، در نتیجه کتاب زودتر فرسوده می شود.

کارخانه های کاغذ سازی در دنیا، رول های کاغذ را به صورت ورق برش داده و سپس ورق کاغذ را در اندازه‎های گوناگون بریده و پس از بسته بندی در اختیار مصرف کنندگان قرار می دهند.

راه بی راه کاغذ و مقوا به دو صورت فلش و یا SG و LG LG نشان داده می شود. (Long Grain) یعنی اینکه راه کاغذ موازی ضلع بلندتر است و (Short Grain) یعنی راه کاغذ موازی ضلع کوچک تر می باشد. علامت نیزه هم روی لفاف کاغذ، نشان دهنده راه کاغذ است. یعنی اگر فلش موازی ضلع بزرگ تر باشد، راه کاغذ در جهت ضلع بزرگ تر است و اگر فلش در امتداد ضلع کوچک تر کاغذ قرار گیرد، راه کاغذ، ضلع کوچک تر است.

باید توجه داشت که راه کاغذ هنگام چاپ باید موازی محور سیلندر ماشین چاپ باشد. به عنوان مثال اگر یک نوع کاغذ 70 × 100 برای ماشین 5/4 ورقی راه باشد، وقتی آن را از وسط نصف کنیم که در ماشین دو ورقی استفاده شود، بی راه وارد ماشین خواهد شد. بنابراین بهتر است هنگام خرید کاغذ به راه وبی راه نسبت به ماشینی که قرار است آن را چاپ کند، آگاهی داشته باشیم.

- برای تشخیص راه یا خواب کاغذ، چند روش معمول است، از جمله:
1. کاغذ از طرف خواب آن خیلی راحت پاره می شود ولی اگر آن را با دست از طرف مخالف پاره کنیم، مقاومت دارد و با نیروی بیشتری پاره می شود.
2. اگر دو نوار از لبه پایینی و کناری کاغذ ببریم و کنارهم بگذاریم آن نواری که به راه نیست، لبه اش برمی گردد.

یکی از مشخصه ها برای شناخت کاغذ، گرماژ آن است. کاغذ تحریر 70 یا 80 گرمی و گلاسه 120 یا 135 گرمی واژه هایی آشنا در دنیای انتشارات هستند. این گرماژ نشان دهنده وزن یک متر مربع از آن نوع کاغذ می باشد. مثلا وزن یک متر مربع کاغذ 70 گرمی 70 گرم است. وزن کاغذ برش خورده از فرمول زیر تعیین می شود و شما به راحتی می توانید با وزن نمودن دقیق کاغذ برش خورده گرماژ آن را به دست آورید. واحد طول و عرض در این فرمول سانتیمتر می باشد.
گرماژ = طول × عرض / 10.000.000 × وزن کاغذ به کیلوگرم

در کاغذ های کاربن لس (NCR) که به کاغذهای خود کپی مشهور هستند باید توجه شود که این کاغذها زمان مصرف دارند و پس ازتاریخ مصرف، حساسیت خود را ازدست می دهند.

شرایط نگهداری و استفاده از کاغذها:
به جهت تأثیر منفی عوامل محیطی بر کیفیت کاغذها لازم است در صورت نیاز به نگهداری طولانی مدت کاغذهای مصرفی حتما شرایط زیر را رعایت فرمایید تا کیفیت آخرین واحد محصول مصرفی در حد مطلوب حفظ شود
• توصیه می شود برای استفاده بهتر و افزایش عمر دستگاه خود از کاغذهای استاندارد و با مشخصات معرفی شده در راهنمای دستگاه استفاده نمایید.
• از قراردادن کاغذ در محل های مرطوب، داراری گرد و غبار و دوده و در زیر نور مستقیم خورشید جلوگیری کنید.
• در صورت امکان کاغذ را داخل بسته نگهداری نمایید.
• حداکثر تعداد مجاز چیدن بسته ها بر روی یکدیگر را رعایت کنید. این تعداد با توجه به وزن محصولات متغیر است. افزایش تعداد بسته های روی هم موجب وارد شدن فشار مضاعف به بسته های زیرین و افت کیفیت می گردد.
•  شرایط محیطی مناسب برای نگهداری کاغذها دمای 15 تا 25 درجه سانتی گراد و رطوبت 30 تا 60 درصد RH می باشد.
• در صورت امکات کاغذها را بر روی پالت چوبی و یا پلاستیکی قرار دهید تا از رطوبت کف زمین در امان باشد.
• در هنگام چیدن کارتن ها دقت نمایید که به صورت ایستاده بر روی هم چیده شوند و از قرار دادن کارتن به صورت خوابیده جدا خودداری کنید. این عمل موجب آسیب دیدن لبه های کناری کاغذ شده و ممکن است موجب گیر کردن کاغذ در دستگاه شما شود.
• به نشانه ها و علائم روی بسته توجه کنید.

درجه بندی کاغذ و مقوا:
محصولات کاغذی بر اساس وزن هر متر مربع بر حسب گرم به دو دسته تقسیم می شوند:
الف) کاغذها که از یک لایه تشکیل شده اند و وزن هر متر مربع آنها بین 25 گرم تا 300 گرم است.
ب) مقواها که به طور معمول از لایه های متعدد تشکیل شده اند و وزن هر متر مربع آن ها بین 170 تا 600  گرم می باشد.

کاغذها:
مرز تقسیم بندی بین کاغذ و مقوا کاملا مشخص نیست و دلیل این امر این است که وزن سبک ترین مقوا از سنگین ترین کاغذ کمتر است در تعیین این مرز، کاربرد نسبت به وزن نقش مهم تری دارد. به طور کلی، کاغذ برای چاپ و مقوا برای بسته بندی استفاده می شود.
کاغذها بر اساس مواد تشکیل دهنده به دو گروه تقسیم می شوند:

الف) کاغذهای حاوی چوب یا کاغذهایی که از تفاله مکانیکی ساخته می شوند که انواع این کاغذها عبارتند از:
کاغذهای چاپ روزنامه که یا کلا از تفاله مکانیکی ساخته می شوند و یا مقدار کمی (حداکثر تا 15 درصد) تفاله شیمیایی تصفیه شده دارند. امروزه به طور روزافزون به جای تفاله مکانیکی از فیبرهای بازیافتی استفاده می شود.
کاغذهای مجله بدون پوشش که در ساخت این کاغذها به طور معمول از 50 درصد تا 70 درصد تفاله مکانیکی، 10 تا 25 درصد تفاله شیمیایی تصفیه شده و همچنین 15 تا 30 درصد سایر مواد افزودنی استفاده می شود.
کاغذهای پوشش دار مجله که حاوی 40 تا 60 درصد تفاله مکانیکی، 25 تا 40 درصد تفاله خاک اره تصفیه شده و 20 تا 35 درصد مواد پر کننده و رنگ پوششی می باشند.

ب) کاغذهای چاپی بدون چوب (کاغذهای ترم) که به طور عمده از تفاله شیمیایی و کمتر از 10 درصد تفاله مکانیکی ساخته می شوند. انواع این نوع کاغذها عبارتند از:
کاغذهای چاپ بدون پوشش که از 55 تا 80 درصد تفاله تصفیه شده چوب، حداکثر تا 30 درصد تفاله تصفیه شده خاک اره و 10 تا 30 درصد سایر مواد پرکننده ساخته می شوند.
کاغذهای چاپ روکش دار که در این نوع کاغذ ضخامت لایه پوشش به مورد استفاده کاغذ بستگی دارد.
انواع دیگر کاغذ عبارتند از:
 
کاغذهای بسته بندی و لفاف
کاغذهای تیشو
کاغذهای پشت چسب دار - لیبل
کاغذهای ضد چربی
کاغذهای دیواری

مقواها:مقواها به طور عمده از تفاله های شیمیایی و مکانیکی و فیبرهای بازیافتی ساخته می شوند و مقوا ها را با توجه به مورد استفاده می توان به 4 دسته کلی تقسیم نمود:

الف) مواد خام مورد استفاده برای ساخت ورق کارتن بسته بندی که شامل لایه سطحی و لایه موج دار میانی ورق های کارتن می باشند.
ب) مقواهای جعبه که برای ساخت انواع جعبه مقوایی بسته بندی استفاده می شوند و شامل تقسیمات متعدد می باشند.
پ) مقواهای بسته بندی مایعات
ت) مقواهای گرافیکی که در ساخت محصولاتی از قبیل کارت، فایل، پوشه، محافظ و پوشش دهنده ها کاربرد دارند.

ابعاد کاغذ:
عرض کار یک ماشین چاپ معمولا هماهنگ با استانداردهای اندازه گیری بین المللی تعیین می شود. در اروپا استاندارد بین المللی ایزو (ISO) مورد استفاده قرار می گیرد. آمریکا از سیستم انگلیسی استفاده می کند و در ایران نیز برای اندازه گیری کارهای چاپی از استاندارد ورق (یک ورقی، دو ورقی، چهار و نیم ورقی) استفاده می شود که مشکلات عدیده ای در بر دارد. اول این که اندازه ورق با استانداردهای اروپایی و آمریکایی همخوان نیست و دوم آن که این اندازه دقیق نیست.

کاغذهای سایز ایزو شامل انواع کاغذها و مقواها با گرماژها و جنس های مختلف می شود. در سیستم ایزو، پنج مجموعه سایز وجود دارد. این سایزها A،RA،SR،B،C می باشند.

A: کاغذ سایز A به صورت استاندارد برش خورده هستند و برای کارهای چاپی که به صورت لب بر عرضه نمی شوند و به برش احتیاج ندارند مناسب هستند.
RA: دو درصد از سایز A بزرگ تر است. این سایز کاغذ برای کارهای چاپی لب بر و یا کارهایی که به یک برش مختصر احتیاج دارند و یا روی لبه کاغذ باید نوار کنترل رنگ (Color Bar) چاپ شود به کار می روند.

SR: ده درصد از سایز A بزرگ تر است. این سایز کاغذ برای کارهای چاپی لب بر و یا کارهایی که به لبه پهن برای برش بزرگ یا صحافی نیاز دارد و یا روی لبه کاغذ باید یک نوار پهن کنترل رنگ چاپ شود مناسب است.

B: معادل 18 درصد بزرگ تر از سایز A است. از این سایز کاغذ برای چاپ پوستر. نقشه و جداول دیواری استفاده می شود.
C: از این سایز کاغذ یا مقوا برای ساخت پوشه، پاکت و کارهایی که باید در قطع A4 برش بخورد استفاده می شود.

در هرکدام از این مجموعه ها، ابعاد ورق ها دو برابر یک سایز کوچک تر است. نسبت طول به عنوان مثال در سایز A ورق A0 یک متر مربع است. ورق A1 نصف A0 است و مساحت آن نیم متر مربع است. مجموعه ورق های سایز A از A0 (بزرگ ترین سایز) شروع شده و به  A10 (کوچک ترین سایز) ختم می شود. ورق A0 سایز اصلی و پایه است.

در آمریکا سایز A4 برابر با 11× ½ 8 اینچ است. از آنجائی که سایز A4 استفاده عمومی دارد. کسانی که با سیستم ایزو کار می کنند و به آن عادت دارند. برای سایزهای بزرگ تر از ضریب A4 استفاده می کنند. برای ماشین های رول در سیستم ایزو کاغذ به صورت رول در ابعاد A5 ، A4 ، A3 ، A2 و A1 عرضه می شود.

سایز کاغذ:
آنچه در بین دانشگاهی ها رایج هست تقسیم بندی براساس A و یا B و امثال آن است. مثل A4، اما کاغذی که در بازار موجود است و برای چاپ اوراق تبلیغاتی مصرف می شود غالبا در دو سایز است: اندازه 100*70 سانتی متر که اصطلاحا چهار و نیم ورقی می نامندش و 60*90 سانتی متر که به سه ورقی مشهور است.

کاغذهای استاندارد بر اساس برش های A یا B یا C به این شرح هست:

کاغذ پشت چسبدار معمولا در اندازه 51*70 سانتی متر عرضه می شود.

تعداد برگ های کاغذ در یک بسته:برای ضخامت 100 گرم به پائین در بسته های 500 تا بسته بندی می شود و برای کاغذهای تا ضخامت 170 گرم در بسته های 250 برگی و برای ضخامت های بالاتر، از بسته های 125 یا 100 تائی استفاده می شود. برای برش کاغذ و استفاده به صورت A4 از سایز 4 ورقی (72*90) استفاده می شود. برای چاپ کتاب رقعی از کاغذ سه ورقی و چاپ کتاب وزیری از کاغذ چهار و نیم ورقی استفاده می شود.

خصوصیات مهم فیزیکی مقوا و کاغذ:1. میزان رطوبت: کاهش وزن کاغذ و مقوا پس از خشک شدن تا رسیدن به وزن ثابت.
2. میزان خاکستر: میزان خاکستری که پس از سوختن باقی می ماند.
3. سنگینی: جرم یک متر مربع کاغذ بر حسب گرم
4. ضخامت: ضخامت کاغذ و مقوا
5. تعداد لایه ها و ابعاد: ابعاد ورق و تعداد لایه های فلوت و لاینر تشکیل دهنده ی مقوا.
6. لمس: نسبت ضخامت کاغذ و مقوا بر حسب یک هزارم میلی متر به سنگینی آن بر حسب گرم در متر مربع.
7. جهت ساخت: جهت عمده ی الیاف سازنده ی کاغذ.
8. درجه ی چسبندگی یا جذب آب: میزان مقاومت کاغذ و مقوا در مقابل جذب آب.
9. کشش لوله ی مویین: میزان بالا رفتن آب بر حسب میلی متر.
10. پرداخت: شامل پرداخت یک طرفه، براقی و نمای بدون پرداخت.
11. رنگ: سفید یا رنگ نشده، کم رنگ، پر رنگ، نیمه رنگ.
12. تمیزی: ناتمیزی، طبیعی، تمیز.
13. نفوذ هوا: تخلخل و میزان عبور هوا از منافذ.
14. صافی، صیقلی بودن. زبری: صافی و زبری سطح رویی یا زیرین.
15. کاسی: پیچ و تاب ورقه های مقوا.
16. بافت: چگونگی تشکیل و بافت تشکیل دهنده ی کاغذ یا مقوا.
17. براقیت: میزان انعکاس نور که به صورت غیر براق، کمی براق، نیمه براق و براق می باشد.

خصوصیات مهم مکانیکی مقوا و کاغذ:1. مقاومت به سایش
2. کاهش مقاومت در برابر رطوبت
3. مقاومت به مواد چرب
4. خمش مقوا
5. مقاومت به جداشدن لایه ها
6. مقاومت به لایه لایه شدن
7. لهیدگی
8. مقاومت در مقابل کشش تا حد گسیختگی
9. مقاومت به تا خوردن
10.  مقاومت سطحی مقوا
11.  مقاومت در برابر سوراخ شدن
12.  مقاومت در برابر پاره شدن
13.  لیسه (نفوذ پذیری کاغذ نسبت به هوا)

اثر عوامل محیطی بر روی کاغذ و مقوا:عوامل مهم و موثر بر بسته های مقوایی و کاغذی شامل رطوبت، دما، نور، گرد و غبار، عوامل بیولوژیکی، اسیدها و بازها می شوند.

رطوبت: با توجه به این که مقوا و کاغذ از الیاف چوبی تهیه شده اند و با توجه به خاصیت جذب آب چوب، بسته های ساخته شده از کاغذ و مقوا به مرور زمان رطوبت نسبی محیط را جذب نموده و با محیط اطراف به حالت تعادل در می آیند. در صورت عدم استفاده از آهار و مواد افزودنی ضد رطوبت، الیاف رطوبت را به خود جذب می نمایند. همچنین پیوند میان الیاف سست تر می شود. در رطوبت های بسیار بالا الیاف و لایه های کاغذ و مقوا از هم جدا و متلاشی می شوند. رطوبت، مهم ترین عامل محیطی مخرب مقوا، کاغذ معمولی و فاقد آهار به شمار می رود.

دما: سبب خشک تر شدن الیاف می شود و اثر چندانی بر چسب و مقاومت کاغذ و مقوای کارتن ندارد (غیر از چسب های ترموپلاستیک). ولی دمای بالا ممکن است سبب تغییر رنگ، قوس برداشتن مقوا، سوختن و به همراه رطوبت منجر به رشد عوامل بیولوژیکی و مخرب شود.

نور: نور اگر سبب افزایش دما نشود، به تنهایی اثر چندانی روی کاغذ و مقوا نداشته و فقط ممکن است سبب تغییر رنگ ظاهری، سطحی و کم رنگ شدن علایم و تبلیغات چاپی روی آن ها شود. در صورت استفاده از چسب، نور سبب ضعیف شدن بعضی از اتصال ها نیز می شود.

گرد و غبار: ممکن است سبب سست شدن چسب های بین لایه ها و فرسایش سطحی کاغذ و مقوا شود، ولی به طور کلی اثر قابل توجهی بر آن ها نمی گذارد.

عوامل بیولوژیک و مخرب: شامل باکتری ها،کپک ها، حشرات و جوندگان هستند که باید از کاغذ در برابر آن ها حفاظت شود.

اسیدها و بازها: کلیه ی اسیدهای غلیظ قوی مثل اسید سولفوریک، اسید کلریدریک و... بر کاغذ و مقوا موثر می باشند. اسیدهای ظعیف و رقیق نظیر اسید استیک و اسید فرمیک اثر کم تری دارند. این اثر بیش تر روی مقوا و کاغذهای بدون پوشش و یا کاغذ و مقواهایی که آهار چندانی ندارند مشهود است. قلیایی ها نیز با غلظت بالای 17% بر کاغذ و مقوا اثر می گذارند.

روغن ها و مواد چرب: از مقاومت کاغذ می کاهند و استحکام اولیه ی آن ها را کاهش می دهند (مگرآن که به صورت مقاوم به چربی تهیه شده باشند یا با مواد دیگر پوشش یا لمینت گردیده باشند). 

نحوه محاسبه عطف کتاب یا مجله

محاسبه عطف کتاب بطور روال در بین مجریان چاپ به ازای هر ۱۰۰ صفحه ۴ میلی متر در نظر گرفته می شود(باید در نظر گرفت برآورد ذکر شده بر اساس کاغذ ۸۰ گرمی در این تجربه قابل اطمینان است). این محاسبه بر پایه گرماژ مختلف کاغذ و تعداد فرم  دقت لازم را ندارد. برای برآورد ضخامت کتاب در اینجا دو فرمول رایج ارائه شده است.

فرمول شماره ۱

SP: Spine Book width – عطف کتاب

n: Pages – تعداد صفحات

p: paper weight – گرماژ کاغذ

نتیجه به دست آمده بر مبنای میلیمتر می‌باشد.

مثال: کتابی با کاغذ ۸۰ گرمی در تعداد ۱۰۰ صفحه:

۲۰/(۸۰/۱۰۰)×SP=100

SP=4 mm

فرمول شماره ۲

با توجه به اینکه ضخامت یک ورق کاغذ ۱۰۰ گرمی برابر ۰٫۰۵ میلیمتر می‌اشد.

SP= (n*p)*5 /10000

SP: Spine Book width – عطف کتاب

n: Pages – تعداد صفحات

p: paper weight – گرماژ کاغذ

نتیجه به دست آمده بر مبنای میلیمتر می‌باشد.

مثال: کتابی با کاغذ ۹۰ گرمی در تعداد ۱۵۰ صفحه:

SP=(150*90)*5/10000

SP=6.75 mm

راه کاغذ (Lg یا Sg )

مدیریت سایت آیویزیت آموزش, چاپ افست, مقالات

سطح کاغذ دارای خواب یا راه است. به هنگام چاپ باید کاغذ طوری به ماشین خورانده شود که راه آن موازی محور سیلندر باشد و در صحافی کتاب باید خواب کاغذ موازی عطف کتاب باشد.  هر گاه خواب یا راه کاغذ موازی عطف کتاب نباشد، برگ های کتاب حالت افتادگی ندارند بلکه به حالت ایستاده رو به بالا قرار می گیرند و خواننده آن را با فشار می خواباند، در نتیجه کتاب زودتر فرسوده می شود.

کارخانه های کاغذ سازی در دنیا، رول های کاغذ را به صورت ورق برش داده و سپس ورق کاغذ را در اندازه‎های گوناگون بریده و پس از بسته بندی در اختیار مصرف کنندگان قرار می دهند.  راه بی راه کاغذ و مقوا به دو صورت فلش و یا SG و LG  نشان داده می شود. (Long Grain) یعنی اینکه راه کاغذ موازی ضلع بلندتر است و (Short Grain) یعنی راه کاغذ موازی ضلع کوچک تر می باشد.

 

علامت نیزه هم روی لفاف کاغذ، نشان دهنده راه کاغذ است. یعنی اگر فلش موازی ضلع بزرگ تر باشد، راه کاغذ در جهت ضلع بزرگ تر است و اگر فلش در امتداد ضلع کوچک تر کاغذ قرار گیرد، راه کاغذ، ضلع کوچک تر است.  باید توجه داشت که راه کاغذ هنگام چاپ باید موازی محور سیلندر ماشین چاپ باشد.

به عنوان مثال اگر یک نوع کاغذ ۷۰ × ۱۰۰ برای ماشین ۵/۴ ورقی راه باشد، وقتی آن را از وسط نصف کنیم که در ماشین دو ورقی استفاده شود، بی راه وارد ماشین خواهد شد. بنابراین بهتر است هنگام خرید کاغذ به راه وبی راه نسبت به ماشینی که قرار است آن را چاپ کند، آگاهی داشته باشیم.  – برای تشخیص راه یا خواب کاغذ، چند روش معمول است، از جمله: ۱٫ کاغذ از طرف خواب آن خیلی راحت پاره می شود ولی اگر آن را با دست از طرف مخالف پاره کنیم، مقاومت دارد و با نیروی بیشتری پاره می شود. ۲٫ اگر دو نوار از لبه پایینی و کناری کاغذ ببریم و کنارهم بگذاریم آن نواری که به راه نیست، لبه اش برمی گردد.

یکی از مشخصه ها برای شناخت کاغذ، گرماژ آن است. کاغذ تحریر ۷۰ یا ۸۰ گرمی و گلاسه ۱۲۰ یا ۱۳۵ گرمی واژه هایی آشنا در دنیای انتشارات هستند. این گرماژ نشان دهنده وزن یک متر مربع از آن نوع کاغذ می باشد. مثلا وزن یک متر مربع کاغذ ۷۰ گرمی ۷۰ گرم است. وزن کاغذ برش خورده از فرمول زیر تعیین می شود و شما به راحتی می توانید با وزن نمودن دقیق کاغذ برش خورده گرماژ آن را به دست آورید. واحد طول و عرض در این فرمول سانتیمتر می باشد. گرماژ = طول × عرض / ۱۰٫۰۰۰٫۰۰۰ × وزن کاغذ به کیلوگرم  در کاغذ های کاربن لس (NCR) که به کاغذهای خود کپی مشهور هستند باید توجه شود که این کاغذها زمان مصرف دارند و پس ازتاریخ مصرف، حساسیت خود را ازدست می دهند.

راهکارهای نرم‌افزاری «هوشمندی تجاری» چیست و چه کاربردهایی دارد؟

راهکارهای نرم‌افزاری هوشمندی تجاری (BI) که به هوشمندی کسب و کار نیز شناخته می‌شود، به سازمان‌ها کمک می‌کند داده‌ها را برای اتخاذ تصمیم‌های بهتر سازمان‌دهی و تحلیل کنند. این امر داده‌های داخلی از بخش‌های مختلف شرکت و نیز داده‌های به دست آمده از منابع خارجی مانند خدمات داده بازاریابی، کانال‌های رسانه‌های اجتماعی یا حتی اطلاعات اقتصاد کلان را دربرمی‌گیرد. 

بازار هوشمندی تجاری به دلیل ازدیاد داده‌هایی که باید تحلیل شود، به سرعت در حال رشد است. طی دهه‌های گذشته، شرکت‌هایی که از «برنامه‌ریزی منابع سازمان» (ERP)، «مدیریت ارتباط با مشتری» (CRM) و دیگر اپلیکیشن‌های اینچنینی استفاده کرده‌اند، روی انبوهی از داده‌ها کار می‌کنند که می‌تواند مورد تحلیل قرار بگیرد. به علاوه، رشد وب تقاضا برای ابزارهایی را که می‌توانند مجموعه داده‌های بزرگ را تحلیل کنند، افزایش داده است. یکی از بزرگ‌ترین رویکرد‌ها در بازار هوشمندی تجاری تغییر ساختار نرم‌افزار و طراحی اپلیکیشن‌های مناسب‌تر برای کاربر است. این اپلیکیشن‌ها اکنون توسط کاربران کسب‌وکار – و نه صرفا پرسنل IT - مورد استفاده قرار می‌گیرند تا مجموعه داده‌های اداری خاص، از جمله داده‌های بازاریابی، تدارکات، خرده‌فروشی و وب، مورد تحلیل قرار گیرد.

سازگاری ابزارهای هوشمندی تجاری با نیازهای شما 
ابزارهای نرم‌افزاری هوشمندی تجاری به سه دسته اپلیکیشن گسترده دیگر تقسیم می‌شود: ابزارهای مدیریت داده، اپلیکیشن‌های اکتشاف داده و ابزارهای گزارش‌دهی (از جمله داشبورد‌ها و نرم‌افزار تصویرسازی). در ادامه مطلب، توضیح داده خواهد شد که این اپلیکیشن‌ها چگونه کمک می‌کنند فرآیندهای تصمیم‌گیری سازمان شما داده‌محور‌تر شود. اینکه به چه نوع ابزار هوشمندی تجاری نیاز دارید، به این بستگی دارد که داده‌های شما چگونه مدیریت می‌شود و چگونه دوست دارید آن را تحلیل کنید. به عنوان مثال، اگر در حال حاضر داده‌های شما در پایگاه‌های تبادلی مختلف پراکنده‌اند، باید انبار داده‌ای برای متمرکزسازی آن و سرمایه‌گذاری در ابزارهای مدیریت داده که کاربردپذیری استخراج، تبدیل و بارگذاری (ETL) را ارائه می‌دهند تا داده‌ها را انتقال و تغییر ساختار دهند، ایجاد کنید. به محض اینکه داده‌ها شکل و ساختار مشترکی پیدا کردند، می‌توانید در اپلیکیشن‌های کشف داده که «پردازش تحلیلی بر خط» (OLAP)، استخراج داده و قابلیت ایجاد گزارش‌های خاص ارائه می‌کنند، سرمایه‌گذاری کنید. و چون اطلاعات در انبار داده ذخیره شده، کاربران می‌توانند به سرعت گزارش‌ها را استخراج کنند، بدون اینکه بر عملکرد اپلیکیشن‌های نرم‌افزاری سازمان مانند CRM،ERP و SCM (راهکارهای مدیریت زنجیره عرضه) اثر بگذارند. این مفهوم در تصویر زیر نشان داده شده است:

اما این تنها راه اجرای هوشمندی تجاری در سازمان شما نیست. اگر داده‌ها را فقط از یک منبع واحد تحلیل می‌کنید، ETL و انبارهای داده ضروری نیستند. در عوض، ممکن است به انبارهای داده چندگانه نیاز داشته باشید و بنابراین به ابزارهای مختلف برای ارتباط دادن بین این دو سرور و دیگر اپلیکیشن‌های هوشمندی تجاری که باید به این داده‌ها دسترسی داشته باشند، نیاز خواهید داشت.

ابزارهای مدیریت داده
تصمیم‌گیری بهتر با داده‌های بهتر شروع می‌شود. ابزارهای مدیریت داده به پاکسازی «داده‌های کثیف»، سازماندهی اطلاعات با ارائه شکل و ساختار و آماده‌سازی پایگاه داده برای تحلیل، کمک می‌کنند.

توصیف	کاربردپذیری
به سازمان‌ها کمک می‌کند داده‌های پاک، استاندارد شده و بدون اشتباه را حفظ کنند. برای اجرای هوشمندی تجاری، استانداردسازی از اهمیت خاصی برخوردار است، چرا که داده‌ها را از منابع مختلف تلفیق می‌کند. مدیریت کیفیت داده تضمین می‌کند که تحلیل‌های بعدی در دسترس هستند و می‌توانند به پیشرفت‌های بیشتری در کسب‌وکار منجر شوند.	کیفیت داده
داده‌ها را از منابع خارجی جمع کرده و سپس آن‌ها را تبدیل و به سیستم هدف (پایگاه یا انبار داده) بارگذاری می‌کند. چون داده‌های اولیه اغلب با استفاده از الگو‌ها یا اشکال مختلف سازماندهی می‌شوند، تحلیلگران می‌توانند از ابزارهای ETLبرای استاندارد کردن داده‌ها جهت تحلیل‌های مفید استفاده کنند.	استخراج، تبدیل و بارگذاری (ETL)

اپلیکیشن‌های اکتشاف داده

توانایی گزینش کردن داد‌ه‌ها و رسیدن به نتایج مطلوب، یکی از قدرتمند‌ترین مزایای بکارگیری ابزارهای هوشمندی تجاری است. اپلیکیشن‌های کشف داده به کاربران در شناسایی داده‌ها کمک می‌کنند؛ چه از طریق تحلیل چند بعدی سریع در تکنولوژی OLAP و یا از طریق الگوریتم‌های پیشرفته و محاسبات آماری در ابزارهای اکتشاف داده.

توصیف	کاربردپذیری
حجم گسترده‌ای از داده‌ها را دسته‌بندی می‌کند تا الگوهای جدید یا ناشناخته را شناسایی کند. این اغلب اولین قدمی است که فرآیندهای دیگر، مانند تحلیل‌های پیش‌بینانه بر آن تکیه می‌کنند. پایگاه‌های داده معمولا بسیار بزرگ و پیچیده‌اند. فرآیند استخراج داده کمک می‌کند کاربران از طریق ارائه روش اتوماتیک‌ کشف روندهای مخفی مانده، برای تحلیل‌های بیشتر در مسیر درستی قرار گیرند.	استخراج داده
به کاربران این امکان را می‌دهد که داده‌های چندبعدی را از چشم‌اندازهای مختلف به سرعت تجزیه و تحلیل کنند. این فرآیندسازی از سه عملیات تحلیل تشکیل شده است: تثبیت داده، مرتب‌سازی و دسته‌بندی داده و تحلیل داده از یک چشم‌انداز خاص. به عنوان مثال، یک کاربر می‌تواند عدد فروش محصولات مختلف را با معیار فروشگاه و یا ماه تحلیل کند. کاربران با استفاده از OLAP می‌توانند این تحلیل را ایجاد کنند.	پردازش تحلیلی بر خط (OLAP)
داده‌های موجود و داده‌های تاریخی را تحلیل می‌کند تا ریسک‌ها و فرصت‌های آینده را پیش‌بینی کند. نمونه آن، امتیازبندی اعتبار است که بر موقعیت مالی فعلی افراد تکیه می‌کند تا در مورد رفتار اعتباری آینده آن‌ها پیش‌بینی کند.	تحلیل‌های پیش‌بینانه
حجم گسترده‌ای از متون را برای شناسایی الگو‌ها، روابط و احساسات استخراج و تفسیر می‌کند. به عنوان مثال، رواج رسانه‌های اجتماعی، تحلیل متون را برای شرکت‌هایی که اثرات اجتماعی گسترده‌ای دارند، ارزشمند ساخته است. شناخت رویکردهای معنایی ابزاری قدرتمند برای سازمان‌هایی است که مفهوم خرید یا رضایت مشتری را ارزیابی می‌کنند.	تحلیل متنی و معنایی

ابزارهای گزارش‌دهی

به گفته جان تاکی، «بیشترین ارزش یک تصویر زمانی است که ما را مجبور می‌کند به چیزی توجه کنیم که هیچ‌گاه انتظار دیدن آن را نداشته‌ایم.» اپلیکیشن‌های گزارش‌دهی روش مهمی برای ارائه داده و انتقال آسان نتایج تحلیل هستند. کاربران هوشمندی تجاری، کاربران کسب‌وکار هستند – نه پرسنل IT – که به نمایش اطلاعات سریع و آسان‌فهم نیاز دارند. فروشندگان نرم‌افزار، در پاسخ به این نیاز، تلاش‌ کرده‌اند تا از پیچیدگی این اپلیکیشن‌ها بکاهند و به طور فزاینده‌ای روی تسهیل کاربری سیستم توسط کاربران متمرکز شوند.

توصیف	کاربردپذیری
به کاربران کمک می‌کند نمایش‌های گرافیکی پیشرفته از داده‌ها را از طریق رابط کمکی ساده ایجاد کنند. توانایی تصویرسازی اطلاعات در یک شکل گرافیکی می‌تواند به کاربران کمک کند داده‌ها را به شکل مستقیم‌تری درک کنند. به علاوه، ابزارهای تعاملی جدید به تیم‌ها این قابلیت را می‌دهد که گزارش‌ها را به صورت آنی تحلیل و دستکاری کنند..	تصویرسازی
داشبورد‌ها یا تصاویر گرافیکی شاخص‌های کلیدی عملکرد (KPIs) را مورد تاکید قرار می‌دهند که این امر به مدیران کمک می‌کند بر معیارهایی متمرکز شوند که بیشترین اهمیت را برای آن‌ها دارد. داشبورد‌ها اغلب مبتنی بر مرورگر‌ها هستند که در این صورت دسترسی به آن‌ها آسان می‌شود.	داشبوردها
به کاربران اجازه می‌دهد گزارش‌های دلخواه مورد نیاز را طراحی و ایجاد کنند. بسیاری از سیستم‌های CRM و ERPشامل ابزارهای گزارش سازی داخل برنامه‌ای هستند، اما کاربران در ضمن می‌توانند اپلیکیشن‌های مستقل مانندCrystal Reports را نیز خریداری کنند تا گزارش‌های خاص بر اساس پرس و جوهای پیچیده ایجاد کنند. این موضوع به خصوص برای سازمان‌هایی که دائما از تحلیل‌های مختلف استفاده می‌کنند و نیاز دارند تا گزارش‌های جدید را با سرعت بالا تولید کنند، پرکاربرد است.	گزارش ساز‌ها
کارت‌های امتیازی، وزنی عددی را برای نشان دادن میزان پیشرفت عملکرد به سوی اهداف به همراه دارند. می‌توان آن‌ها را مثل داشبورد‌ها، اما یک قدم جلو‌تر در نظر گرفت. در سازمان‌هایی که متدولوژی مدیریت استراتژیک دارند (مانند Six Sigma)، کارت‌های امتیازی روش موثری برای چک کردن معیارهای کلیدی هستند.	کارت‌های امتیازی

شما چه نوع خریداری هستید؟ 
قبل از ارزیابی نرم‌افزار، باید تعیین کنید که چه نوع خریداری هستید. کاربران کسب‌وکار و خریداران اداری: این گروه از خریداران، فروشندگان داده‌های کوچک و ابزارهای هوشمندی تجاری را به سیستم‌های هوشمندی تجاری سنتی بزرگ ترجیح می‌دهند. سهولت استفاده و استقرار سریع، بیش از کاربردپذیری عمیق و یکپارچه‌سازی اطلاعات اهمیت دارد. آن‌ها معمولا کاربران کسب‌وکار هستند، نه پرسنل IT. خریداران IT: خریداران سنتی بیشتر بر کاربردپذیری و یکپارچه‌سازی در زیرساخت اطلاعات یا دیگر اپلیکیشن‌های ERP متمرکز می‌شوند. برای این نوع خریداران، یکپارچه‌سازی در بخش‌ها و هویت‌های مختلف بیش از سهولت استفاده اهمیت دارد.

رویکردهای بازار
وقتی مقایسه و ارزیابی نرم‌افزار خود را شروع می‌کنید، باید رویکردهای زیر را مورد توجه قرار دهید: فرآیندسازی درون-حافظه: سیستم‌های قدیمی OLAP هر ترکیب داده ممکنی را از پیش محاسبه می‌کنند. این محاسبات در یک «جعبه» ذخیره می‌شوند و کاربران وقتی به تحلیل خاصی نیاز دارند، می‌توانند آن‌ها را احیا کنند. اما ایجاد این «جعبه‌ها» بسیار وقت‌گیر بود و گاهی حتی یک سال طول می‌کشید و به تخصص نیاز داشت. امروز، تراشه‌های حافظه و پردازنده‌های کامپیو‌تر سریع‌تر، ارزان‌تر و به طور کلی قدرتمند‌تر هستند. همین فرآیند می‌تواند به جای استفاده از رویکرد مبتنی بر دیسک درون خود حافظه‌ها روی دهد. نرم‌افزار تحلیلی ایجاد شده بر یک ساختار درون-حافظه‌ای می‌تواند داده‌ها را احیا کند و محاسباتی در زمان واقعی یا هنگام تغییر ایجاد کند. داده‌های بزرگ: اینترنت به سرعت در حال ایجاد حجم انبوهی از داده است. به گفته شرکت داده‌های بین‌المللی (IDC)، استفاده از داده در سال ۲۰۱۱ به میزان ۴۴ درصد معادل ۲/۳۵ زتابایت در سراسر جهان افزایش خواهد یافت. این پدیده در میان رهبران IT و کسب‌وکار «داده‌های بزرگ» نام گرفته است. شرکت‌های نرم‌افزاری در حال گسترش فضای انبارهای داده و قابلیت‌های تحلیلی خود هستند تا تقاضا را بالا نگه دارند. کاربران کسب‌وکار بیشتر از پرسنل IT: این رویکرد نقش مهمی در بازار دارد. کاربران کسب‌وکار بیشتری – به جای پرسنل قدیمیIT – در حال ارزیابی و خرید نرم‌افزار هستند. بنابراین در ارزیابی‌های نرم‌افزاری، قابلیت استفاده بیش از کاربردپذیری اهمیت می‌یابد. در نتیجه، فروشندگان داده‌های کوچک که ابزارهای تصویرسازی تعاملی خوبی ارائه می‌کنند، سهم بازار را به دست می‌گیرند. در ضمن، فروشندگان قدیمی هوشمندی تجاری نیز با ارتقای سهولت استفاده، ورود به بازار جدید را تکرار می‌کنند. نرم‌افزار به عنوان خدمات (SaaS): تعداد زیادی از سازمان‌ها به ابزارهای هوشمندی تجاری مبتنی بر SaaS یا «تکنولوژی ابری» به جای نرم‌افزارهای قدیمی فکر می‌کنند. هزینه، محرک اصلی این رویکرد است. عملکرد ضعیف اقتصادی شرکت‌ها را تشویق می‌کند که از راهکارهای نرم‌افزاری هوشمندی تجاری ارزان‌ قیمت‌تر از SaaS و فروشندگان متن باز استفاده کنند. البته، سهولت استفاده قابل درک، اجرای سریع‌تر و نیازهای کاهش یافته IT از محرک‌های این رویکرد هستند.

حسابداری منابع انسانی چیست؟

در واقع حسابداری منابع انسانی تبدیل مفهوم کیفی وذهنی ارزش منابع انسانی در قالب کمی وعینی با استفاده از دانش حسابداری است .

مقدمه :

عصر صنعت وتفکر خالص صنعتی سپری شده واکنون دوره اقتصاد مبتنی بر دانش است و سرمایه های انسانی در سازمانهای دانش محور نقش واهمیت ویژه ای پیدا نموده ومدیریت برسرمایه های انسانی ودانشگران در سازمانهای امروزی به رمز موفقیت آنان تبدیل شده است. لذا سرمایه انسانی تنها نهاده ای است که میتواند ضمن تغییر خود ، سایر نهاده های تولید را تغییر داده یا تعدیل کند و مبنایی برای نو آوری فراهم سازد که در سطح وسیع به رشد اقتصادی بینجامد.

در رویکردهای نوین مدیریت, نقش مدیر از نقشهای فرماندهی وکنترل به نقش مربیگری تغییر یافته ودو مقوله کارایی واثر بخشی، محور توجه مدیران است. و باید توجه داشت در اقتصاد امروز داراییهای مجازی وناملموس همراه با داراییهای ملموس ارزش سازمان را مشخص میکنند.

روند تحولات حسابداری :

حسابداران از بدو تولد حسابداری نوین سه مرحله شامل ۱- حسابداری سیاهه نویسی – ۲- حسابداری مالی ۳ – حسابداری مدیریت را طی کرده اند وچالش آینده حسابداری ، مرحله چهارم حسابداری یا ”حسابداری اجتماعی- اقتصادی ”است  که    حسابداری منابع انسانی یکی از مقولات آن است.

تعریف حسابداری منابع انسانی :

طبق تعریف انجمن حسابداری آمریکا عبارتست از فرایند تشخیص واندازه گیری اطلاعات درباه منابع انسانی وگزارش این اطلاعات به افراد علاقمند وذینفع می باشد . در واقع حسابداری منابع انسانی تبدیل مفهوم کیفی وذهنی ارزش منابع انسانی در قالب کمی وعینی با استفاده از دانش حسابداری است و با سه بخش مهم واساسی پیرامون منابع انسانی شامل ؛شناسایی کمیت وکیفیت آن،ارزیابی واندازه گیری ارزش اقتصادی وگزارشگری مالی مناسب آن سروکار دارد.

ضرورت و اهداف حسابداری منابع انسانی :

1- ارائه  اطلاعات ارزش اقتصادی  منابع انسانی به عنوان عمده ترین دارایی سازمان در انقلاب اطلاعاتی عصر امروز

 اکثر سازمانها می توانند اطلاعات دقیقی درباره دارایی های ملموس خود مانند زمین ،ساختمان ،ماشین آلات وتجهیزات ارائه دهند ولی معمولا هیچ گاه سابقه رسمی از دارایی های ناملموس خود نظیر علائم تجاری ،مخارج تحقیق و توسعه و منابع انسانی که ارزش روز افزونی برای سازمان ایجاد میکنند ندارند. از همین رونداشتن اطلاعات درباره ارزش اقتصادی دارایی انسانی سازمان و یا مخارج انجام شده برای پرورش و آموزش افراد متخصص و میزان هزینه از دسته رفته ، از نقاط ضعف سیستم حسابداری فعلی است.

2- محاسبه میزان سرمایه گذاری سازمان در منابع انسانی

بسیاری از سازمانها مبالغ عمده ای را صرف برنامه های آموزشی کارکنان نموده بدون آنکه بازده سرمایه گذاریهای مزبور را ارزیابی و نتایج حاصله را بطور دقیق مورد ارزیابی قرار دهند.و حتی در صورت عدم توانایی تامین هزینه برنامه آموزشی را متوقف می نمایند. لذا با توجه به ضرورت تفکیک هزینه های واقع شده در ارتباط با نیروی انسانی از سایر هزینه های واحد تجاری ، بایستی بین هزینه های جاری وسرمایه ای نیروی انسانی تمایز قائل گردید . زیرا این اطلاعات مدیریت را قادر میسازد تا بر مبنای هزینه های سود وسرمایه ای تصمیم لازم را اتخاذ نماید.

3- افزایش کارایی مدیریت منابع انسانی

حسابداری منابع انسانی تلفیقی از دو حوزه حسابداری ومدیریت منابع انسانی است .کاربرد روشها ومفاهیم حسابداری واستفاده از فن والگوی اندازه گیری میتواند تاثیرات عمیقی را بر نحوه اداره افراد سازمان داشته باشدوکارکنان را قادر به مشارکت موفق در پیشرفت اهداف سازمان سازد.

4- ارزیابی منابع انسانی یک سازمان از این نظر که حفظ شده ،تحلیل رفته یا توسعه یافته است.

5-  شناسایی سود غیرعملیاتی وبهره وری ناشی از سرمایه گذاری در منابع انسانی.

6- محاسبه میزان ارزشی که منابع انسانی در سایر منابع مالی وفیزیکی سازمان ایجاد میکند.

روشهای اندازه گیری ارزش منابع انسانی :

حسابداری منابع انسانی را میتوان از دو روش زیر مورد بررسی قرار داد .

۱ – هزینه یابی منابع انسانی

یک سیستم حسابداری منابع انسانی در وهله  اول به شناسایی هزینه های واقع شده در ارتباط با نیروی انسانی که بایستی از سایر هزینه ها ی واحد تجاری تفکیک گردد نیاز دارد.

روشها وشیوه های مورد استفاده باید بین بخش سرمایه ای وجاری هزینه ها تمایز قائل شود.

هزینه یابی منابع انسانی از دو بخش ذیل تشکیل میشود :

۱-۱- هزینه های اولیه :کلیه وجوهی است که برای تامین وپرورش نیروی انسانی شامل گزینش نیرو واستخدام ،استقراروآموزش ضمن خدمت ،بازآموزی وآموزشهای کاربردی وتخصصی برای کسب مهارت  مصرف میشود.

۲-۱- هزینه های جایگزینی : هزینه های جایگزینی کارکنانی که در حال حاضر در سازمان مشغول هستند وشامل:

الف)هزینه های جایگزینی پستی یا شغلی :هزینه هایی است که برای جایگزینی فردی در یک سازمان با شخصی که بتواند خدمات مشابه ای را ارائه دهد میباشد که شامل هزینه های تامین،پرورشی یا آموزشی و کناره گیری است. هزینه کناره گیری شامل کلیه هزینه های پاداش کناره گیری ،خالی ماندن پست و مابه التفاوت پیش از کناره گیری است .

ب) سایرهزینه های پرسنلی شامل پاداشها(نقدی وغیر نقدی) ، تسهیلات(ابزارها،اسباب واثاثیه وتجهیزات ضروری برای رفاه کارکنان ) ، سلامت وبهداشت ، هزینه های مربوط به مشاوره وگفتگو ، حقوق ودستمزد پرداختی وسایر پرداختها مانند بیمه

۲-  ارزشگذاری منابع انسانی :

حسابداری منابع انسانی بیشتر از هزینه یابی نیازمند ارزشگذاری است. مفهوم ارزش منابع انسانی مبتنی بر نظریه ارزش در اقتصاد عمومی است. با توجه به اینکه انسان قادر به ایجاد منافع بالقوه آتی است، میتوان ارزش انسان را مانند سایر منابع به عنوان ارزش فعلی خدمات آتی مورد انتظار تعریف کرد. بنابراین ارزش فرد عبارتست از ارزش فعلی مجموعه ای از خدمات که انتظار میرود فرد در طول دوره خدمت خود در سازمان ایجاد کند. گروهی این نظریه را  رد کرده ومعتقدند انسان فراتر از ارزیابی ودر حقیقت غیر قابل ارزیابی است . با توجه به نظریه محققان برای اندازه گیری منابع انسانی دو مرحله اساسی وجود دارد. بدین معنی که ابتدا بایستی مفهوم منابع انسانی را به بیان غیر پولی یا کیفی مشخص کنیم تا سپس بتوانیم آن را به بیان پولی جهت نشان دادن در ترازنامه سازمان ارائه نماییم .

معیارهای اندازه گیری سرمایه انسانی :

· معیار های مالی مانند فروش وعملکرد مالی

·  معیارهای بازده کالاوخدمات تولید شده ،خدمات ارائه شده به مشتری،تعداد خطاها،رضایت مشتری،کیفیت خدمات

 معیارهای تاخیر زمانی ، غیبت

طبق تحقیقی که در سال ۲۰۰۴ در زمینه ارزشگذاری منابع انسانی در انگلستان انجام شد معیارهای ذیل به عنوان معیارهایی شناخته شد که در بیش از ۵۰ درصد سازمانها برای ارزشگذاری نیروی انسانی مورد استفاده قرار میگیرد.

فعالیتهای سرمایه انسانی

اندازه گیریهای ممکن

به کار گیری نیروی جدید

هزینه ،زمان،کمیت،کیفیت،انطباق با معیارهای راهبردی

اخراج

دلایل ترک شغل،نرخ ترک خدمت

پاداش /جبران خدمت

سطح پرداختها،تفاوتها،ارزیابی عدالت ،رضایت مشتری،رضایت کارکنان

شایستگیها /آموزش

اندازه گیری سطح شایستگیها،مهارتها،فاصله شایستگیهاو سرمایه گذاری در آموزش

نمودار نیروی انسانی

سن ،نرخ ارتقا،مشارکت در فعالیتهای مدیریت دانش ،تنوع ،رهبری ،تعهد سازمانی

معیارهای بهره وری

درآمد سرانه هر نفر،هزینه عملیاتی هر نفر،ارزش افزوده واقعی هر نفر

چالشهای ارزشگذاری منابع انسانی :

طرفداران مدیریت مدرن ، ثروت ملت را در چهارمقوله انسان ،مواد،  ماشین آلات ،وپول طبقه بندی کرده اندو اصطلاحات کارگر وانسان را منابع انسانی نامگذاری نموده اند. ولی باید اذعان داشت که منابع انسانی تنها تعداد افراد مشغول در سازمان نیست،بلکه چیزی فراتر از شمارش افراد است.منابع انسانی به  مجموعه دانش ،مهارتها؛تواناییهای خلاقانه ،استعدادها ونگرشهای نیروی کار یک سازمان اطلاق میشودکه در واقع مجموع تواناییهای ذاتی ،دانش کسب شده ومهارتهای کارمندان میباشد. هزینه منابع انسانی به راحتی در صورت سود وزیان انعکاس می یابد .  اما ارزش منابع انسانی هیچ جایگاهی در ترازنامه نداشته ومشکل اصلی دقیقا نداشتن یک فرمول ساده برای اجرای ان است. گرد آوری اطلاعات سرمایه انسانی وعدم درک مناسب از این اطلاعات ،گزارشگری سرمایه انسانی و کیفیت اطلاعات آن را به چالش کشانده است.

 سرمایه فکری :

سرمایه فکری یک شرکت شامل دانش ،تکنولوژی سازمانی ،تجربه ،روابط مشتری ومهارتهای حرفه ای است که آن را در بازار در موضع رقابتی قرار میدهدو به سه دسته زیر تقسیم می شود:

۱٫سرمایه انسانی : توانمندی گروهی شرکت در اتخاذ بهترین راه حلها وانتخاب بهترین افراد.

۲٫سرمایه ساختاری :توانمندیهای سازمانی شرکت در برآورده کردن نیازهای بازار

۳٫سرمایه های مشتری :رابطه سازمان با شبکه شرکتهای تابعه ومیزان رضایت آنها به شرکت ووفاداری به آن

  عمده ارزش برخی کالاها نیز در جهان امروز برگرفته از سرمایه فکری بوده وبخش اعظم بهای کالاها را این هزینه تشکیل میدهد.بهای تمام شده مواد یک گوشی موبایل بدون در نظر گرفتن تکنولوژی تولید آن بسیار ناچیز است اما سهم تکنولوژی فکری بکار رفته تعیین کننده سهم عمده ارزش آن میباشد. لذا اندازه گیری سرمایه فکری میتواند در دو صورت ودر قالب دو معیار صورت گیرد:

۱٫معیارهای مستقیم : این روش برای اندازه گیری سرمایه فکری بر اساس مفهوم سود بر داراییها (ROA ) مطابق با نسبت سود بر مالیات شرکت برای دوره سه تا پنج سال است .سپس این میانگین تقسیم بر میانگین داراییهای مشهود شرکت در طی همان مدت میشود.سود بر داراییها حاصل با میانگین صنعت شرکت مقایسه شده تا تفاوت محاسبه گردد.سپس این ROA  اضافی ضربدر دارایی های مشهود شرکت شده تا میانگین اضافی سالانه بدست آید.این مقدار تقسیم بر هزینه های سرمایه شرکت بیانگر ارزش سرمایه فکری خواهد بود.

(هزینه سرمایه شرکت/ میانگین داراییهای شرکت)*(  ROA صنعت -ROA  شرکت )= سرمایه فکری (IC  )

همانطور که روشن است مقدار بدست آمده متناسب با میزان داراییهای شرکت است واین همان سرمایه فکری مورد انتظار است ، ارزش مازادی که شرکت علاوه بر ارزش دارایی  خود بدست می  آورد .

۲٫معیارهای غیر مستقیم : این خریدار است که ارزش را تعیین وتعریف میکند نه فروشنده .بنابراین آنچه که بازار درباره شرکت میگوید ارزشمند است.در ساده ترین حالت میتوان گفت که سرمایه فکری مساوی است با تفاوت ارزش بازار شرکت وارزش دفتری ان واین ارزش ،ارزش افزوده بازار شرکت نامیده میشود.

بعنوان مثال ارزش بازار شرکت مایکروسافت مبلغ ۴۱۲ بیلیون دلار وجمع ارزش داراییهای فیزیکی نظیر ساختمان، تجهیزات واسباب واثاثیه معادل ۲۴ بیلیون دلار می باشد  .

مبلغ ۳۸۸ بیلیون دلار مابه التفاوت از کجا آمده است واین مبلغ بیانگر چیست؟به جرات میتوان گفت این اضافه ، ارزش سرمایه فکری است که در لایه های درونی شرکت در قالب روابط سازمانی وبویژه نیروی انسانی آن نهفته است.

برخی روشهای ارزشگذاری منابع انسانی :

۱- ارزش اقتصادی (ارزش فعلی)                          ۴- الگوی ارزشگذاری پاداشهای تصادفی

۲- ارزش جایگزینی                                            ۵- نظریه مزایده

۳- ضریب ارزشی                                             ۶- بهای تمام شده تاریخی

گزارشگری منابع انسانی :

دلیل اساسی برای ارزیابی داراییهای منابع انسانی وگزارشگری سرمایه گذاری در داراییهای منابع انسانی وجوددارد:

۱٫تهیه اطلاعات مربوط به وضعیت مالی شامل صورتهای مالی به منظور آگاهی سرمایه گذاران ،کارکنان ووام دهندگان .

۲٫تعیین مشارکت سرمایه وکار در عملکرد سازمان

۳٫ارائه مبنایی بر اساس انگیزه های اقتصادی بیشتربرای اداره سازمان وتهیه اطلاعات گسترده برای انجام وظایف کارمندی

کاهش سرمایه گذاری در منابع انسانی ممکن است باعث افزایش سود کوتاه مدت شود ،اما تهدیدی برای سود آوری سازمان در بلند مدت است.حداقل مزیت استفاده از حسابداری منابع انسانی در دسترس قرار گرفتن چنین اطلاعاتی برای سرمایه گذاران است. و به چهار روش زیر می توان گزارشگری نمود:

۳-۱ – در گزارش هیات مدیره به مجمع عمومی صاحبان سهام : گزارش هیات مدیره به مجمع عمومی صاحبان سهام اغلب شامل اطلاعاتی درباره مخارج مربوط به منابع انسانی است که ممکن است چشمگیر یا حتی به نسبت مهمتر از مخارجی باشد که برای داراییهای عینی انجام شده است.به عنوان یک اقدام اولیه در مورد نحوه عمل حسابداری داراییهای انسانی ،گزارش هیات مدیره ممکن است مخارج انجام شده برای آموزش کارکنان خود را جداگانه گزارش دهد.

  این گونه اطلاعات به سرمایه گذاران وتحلیل گران مالی کمک میکند تا میزان توجه مدیریت به توسعه منابع انسانی را به عنوان عامل حیاتی برای تضمین سود دهی شرکت در بلند مدت ارزیابی کنند.به علاوه گزارش هیات مدیره باید شامل اطلاعاتی در مورد ترک خدمت کارکنان از لحاظ روند وهزینه آن نیز باشد.شرکت باید در موردترک خدمت مدیران کلیدی ومتخصصان فنی خود نیز که ممکن است به رقبای تجاری شرکت ملحق شوند یا رقیب جدیدی رابوجود آورند گزارش دهد.این موضوع در صنایعی که با تکنولوژی پیش میروند وتحقیق وتوسعه و دانش فنی در آنها نقش اساسی ومهمی دارد غیر عادی نخواهد بود وامکان اتفاق آن وجود دارد.

۳-۲-  گزارش داراییهای نامشهود: این روش توسط موسسه حسابرسی آرتور اندرسن پیشنهاد شده است. این موسسه پیشنهاد میکند که مبالغ عمده ای که صرف داراییهای نامشهود از جمله منابع انسانی میگردد در صورتهای مالی به صورت جداگانه گزارش شود.یعنی شرکتهایی که مخارج هنگفتی را در رابطه با داراییهای نامشهود متحمل میشوند به ویژه شرکتهایی که با وابستگی شدید به تکنولوژی برای کارکنان خود سرمایه گذاری کرده و یا از طریق ادغام وخرید سهام وپرداخت مبالغ گزاف برای سرقفلی فعالیت های تجاری موجود ، رشد میکنند ،  باید صورتی از داراییهای نامشهود خود را که بیانگر مخارج انجام شده برای انواع داراییهای نامشهود در دوره جاری وهمچنین در دوره های گذشته است را ارائه نمایند.

از جمله محدودیت مهم این روش آن است که ترازنامه گمراه کننده است .زیرا ارزش داراییهای شرکت کمتر از واقعیت ارائه میشوند.اندازه گیری سود یا زیان نیز تعریف شده است ،زیرا کلیه مخارج مربوط به داراییها ی انسانی در دوره ای که واقع  شده اند هزینه جاری تلقی شده وبه همین ترتیب اندازه گیری بازده سرمایه گذاری نیز تعریف شده خواهد بود.

۳-۳ – صورتهای مالی حسابرسی نشده: شرکتها میتوانند مجموعه ای از صورتهای مالی را که در برگیرنده سرمایه گذاری در داراییهای انسانی طبق روش های پیشنهادی حسابداری منابع انسانی است به عنوان تکمیل اطلاعات به همراه صورتهای مالی سالانه ارائه و تصریح نمایند که صورتهای مالی مزبور باید جدا از صورتهای مالی اساسی که طبق اصول پذیرفته شده حسابداری تهیه وارائه شده اند مورد بررسی قرار گیرند

۳-۴-  ارائه در  صورتهای مالی اساسی : این روش سرمایه گذاری در داراییهای انسانی به عنوان دارایی بلند مدت مطرح ودر زمان عمر مفید مورد انتظار آن مستهلک میشود.اگر چه این عمل در مورد سرمایه گذاریها در منابع انسانی معمول ومتداول نیست اما برخی از موسسه ها وشرکتها نظیر خطوط هواپیمایی ،صنایع الکترونیک وباشگاههای ورزشی وحرفه ای که بخش عمده سرمایه آنان را نیروی انسانی تشکیل میدهد این روش را اعمال میکنند.

 چه مخارجی باید سرمایه ای تلقی شوند :

این موضوع در واقع طبقه بندی کردن مخارج انسانی به عنوان هزینه های جاری ومخارج سرمایه ای است.ضابطه اصلی برای تعیین اینکه چه مخارجی باید جاری به حساب آید وچه مخارجی سرمایه ای یا دارایی ،به امکان بالقوه خدمات آینده بستگی دارد.اگر چه داراییهای نامشهود عمرمفید نامحدود دارند ،اما از لحاظ حسابداری باید طی عمر مفید برآوردی ، مستهلک شوند.هدف اصلی از استهلاک داراییها ی انسانی تطابق استفاده از دارایی با منافع حاصل از آن است.به طور معمول این امر در حسابداری تطابق هزینه ها با درآمدها نامیده میشود.عمر سرویس دهی (خدمت ) برخی از داراییها ی انسانی ممکن است معادل دوره انتقال مورد انتظار فرد در سازمان باشد،عمر سرویس دهی برخی دیگر ممکن است معادل دوره ای تلقی شود که انتظار میرود فرد پست معینی را در یک سازمان اشغال نماید.عمر سرویس دهی برخی دیگر ممکن است تابعی از وضعیت مورد انتظار تکنولوژی باشد .برای مثال مخارج جذب واستخدام افراد در سازمان به تناسب دوره ای که انتظار میرود فرد در استخدام سازمان خواهد بود  ،تعیین گردد.

 اگر چه استهلاک روش اصلی برای تخصیص دارایی انسان به هزینه هاست ،در برخی شرایط ووضعیت ها لازم است که حساب دارایی های انسانی تعدیل شوند.برای مثال دارایی انسانی ممکن است به دلیل ترک خدمت کارکنان یا تغییر در برآوردهای دوره های خدمت ،تعدیل ویا از حسابها حذف شود. مانده مستهلک نشده حساب دارایی انسانی باید به عنوان زیان دوره ای تلقی شود که تغییر در آن رخ داده است.یک جنبه دارایی های انسانی که  مشکلات گزارشگری خارجی را به وجود می آورداحتمال ترک خدمت کارکنان است.

برخی از سازمانها با کارکنان خود قراردادهای استخدامی دارند که جا به جایی آنها را محدود میکند اما بدیهی است که انسانها در مالکیت سازمانها قرار ندارند وپرسش اصلی حسابداری نیز از همین جا نشات میگیرد که چگونه میتوان این مساله را با در نظر گرفتن ذخیره ای برای هزینه های مورد انتظار ترک خدمت حل کرد.

نتیجه گیری :

ارتقای سرمایه انسانی وتاثیر آن بر جنبه های مختلف عملکرد سازمان ودر سطحی گسترده تر بر توسعه اقتصادی واجتماعی جامعه بر کسی پوشیده نیست.ارتقای این سرمایه شامل مجموعه ای از شایستگیها برای استفاده دانش ومهارت به منظور رسیدن به نتایج برنامه هاست.شایستگیها دربرگیرنده ویژگیهایی همچون خلاقیت،انعطاف پذیری،توانایی رهبری ،توانایی حل مساله ،برقراری ارتباط سازنده با دیگران ،کار آفرینی ومهارت پیچیده ای همچون دانش چگونه آموختن است.تلاش برای اندازه گیری فعالیتهای مرتبط با تشکیل سرمایه انسانی نیازمند استفاده از ابزار ولوازم مربوط و قابل اتکا خواهد بود.با استفاده از حسابداری منابع انسانی میتوان سرمایه گذاری های پیشنهادی روی منابع انسانی را بر اساس روش هزینه یابی  ارزیابی کرد وبا استفاده از مدلهای بهای تمام شده تاریخی یا مدل جایگزینی منابع انسانی خود را اندازه گیری ودر گزارشات حسابداری ومدیریت وصورتهای مالی اساسی افشاء نمود.بی تردید در دنیای رو به رشد ودانش محور امروز توجه به نیروی انسانی به عنوان محور توسعه وسیستمهای شناسایی واندازه گیری این منبع مهم وارزشمند از ضروریات بوده ونقش مدیران به عنوان تصمیم گیران سازمانی وحسابداران به عنوان تصمیم سازان این عرصه پررنگ تر وحساس تر خواهد بود.

برگرفته از مطالب ارائه شده در سمینار تخصصی حسابداری منابع انسانی